Ruch w sektorze nie jest wyłącznie wynikiem zapowiadanej zmiany polityki rządu wobec organizacji pozarządowych i społeczeństwa obywatelskiego, to także, lub przede wszystkim, efekt zaangażowania się sektora w realizację Strategicznej Mapy Drogowej. I tu warto na wstępie zwrócić uwagę na – moim zdaniem – pierwsze efekty przygotowania Mapy. Po pierwsze – Partnerstwa tematyczne są miejscem, gdzie dyskutuje się propozycje rządowe, i to nie tylko reaktywnie, ale również poszukując własnych rozwiązań. Bez Mapy nie byłoby takiej płaszczyzny dyskusji. Po drugie – nastąpiła znacząca decentralizacja debaty na temat sektora. Z przyczyn fizycznych uczestniczę tylko w niektórych spotkaniach partnerstw (o czym poniżej), ale i ten ograniczony udział pozwala mi zauważyć, jak różnorodne środowiska grupują się w poszczególnych partnerstwach. Więcej, nawet jeśli jedna organizacja uczestniczy w kilku partnerstwach, zazwyczaj reprezentują ją inne osoby. Gdyby to się potwierdziło w dłuższej perspektywie czasowej, to byłby to wielki sukces. Okazałoby się, że decentralizacja i demokratyzacja debaty na temat sektora jest możliwa.
Staram się brać udział, choćby jako obserwator, w jak największej liczbie spotkań partnerskich. W końcu z mojego punktu widzenia jedne są ciekawsze, inne mniej, ale z punktu widzenia rozwoju sektora wszystkie są ważne. Nie jest moim celem pisanie sprawozdań z tych dyskusji. To zadanie poszczególnych partnerstw, ja próbowałem informować o partnerstwie, za które odpowiadam, czyli o samokontroli w sektorze. Teraz chciałbym zwrócić uwagę na tematy, które mnie zainteresowały.
Członkostwo i wolontariat
24 marca zorganizowano spotkanie dotyczące kierunku nr 3 “Działania na rzecz rozwoju członkostwa i wolontariatu w organizacjach”. Oczywiście jednym z tematów była propozycja Pełnomocnika rządu powołania Polskiego Korpusu Solidarności. Organizacje uznały, że zamiast czekać na propozycje rządowe, warto spotkać się w gronie organizacji zajmujących się wolontariatem i uzgodnić oczekiwania. Spotkanie wyznaczono na 8 kwietnia.
Ostatnia część spotkania dotyczyła problemów członkostwa w organizacjach. Dyskusja była burzliwa. Od pomysłów, że może członkostwo jest już passé i czas się z tym pogodzić, po koncepcje, że odbudowa członkowskich organizacji jest jedynym sposobem na sanację sektora. Padła też propozycja, że gdyby znowelizować znacząco ustawę o działalności pożytku publicznego, należałoby rozważyć zmianę rozdziału “Wolontariat” na “Członkostwo i wolontariat”.
Dialog obywatelski
Na kolejnych dwóch spotkaniach partnerstw niestety nie byłem – choć temat mnie interesuje. Jednak efekty działań tych partnerstw (przynajmniej w obszarze dialogu) warte są podkreślenia. W ramach partnerstwa nr 32 “Działania na rzecz rozwoju współpracy z administracją publiczną” OFOP, wystosował pismo do wszystkich resortów z pytaniem, “czy podjęte zostały prace nad przygotowaniem programów współpracy ministerstw z organizacjami pozarządowymi, do czego obliguje je znowelizowana ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie”. Pisma zostały przekazane do wiadomości Pełnomocnika Rządu ds. społeczeństwa obywatelskiego i równego traktowania.
Dodatkowo partnerstwo nr 13 “Działania na rzecz szerokiego uczestnictwa obywateli w stanowieniu prawa oraz tworzenia polityk publicznych, a także na rzecz wzmocnienia roli organizacji w dialogu społecznym i obywatelskim” planuje się zająć propozycjami Pełnomocnika w kwestii zmian w funkcjonowaniu Rady Działalności Pożytku Publicznego.
Infrastruktura sektora
30 marca oficjalnie zawiązało się partnerstwo 27 ”Działania na rzecz tworzenia systemu wsparcia organizacji wrażliwego na ich potrzeby”. To, co dla mnie w tym spotkaniu najważniejsze (a piszę o infrastrukturze co najmniej od lat dwudziestu, por. np. Struktura infrastruktury), to kwestia dwu podstawowych funkcji: 1) artykulacji (integracji) i reprezentacji oraz 2) samopomocy i wspierania. Tu historyczna już dyskusja “federacje czy ośrodki wsparcia”, zapoczątkowana tekstem Jurka Boczonia w Roczniaku z 1995 roku, ciągle jest jeszcze aktualna. Na jednej z grup roboczych udało się ustalić, że mogą być różne modele istnienia infrastruktury, ale powinny pełnić obie funkcje, z tym że reprezentacja powinna być przypisana do federacji, zaś ośrodek wsparcia może być albo elementem federacji, albo niezależną organizacją.
Myślę, że te przykłady pokazują temperaturę debaty. Coś się gotuje i z niecierpliwością czekamy na efekty. Pierwsza próba zobaczenia wszystkich tych działań już 6 kwietnia.