Już za chwilę „Mały OFIP”. Pod tą popularną nazwą skrywa się poważne spotkanie osób, które chcą debatować o kondycji sektora, czują się odpowiedzialne za dobro wspólne, jakim jest niezależne (od administracji i komercji) społeczeństwo obywatelskie. Taka jest bowiem istota Stałej Konferencji ds. Strategicznej Mapy Drogowej (zobacz Stała Konferencja – z czym to się je).
Strategia sektora obywatelskiego
Od ponad dwu lat organizacje pozarządowe pracują nad swoją strategią, która przybrała, w wyniku szerokich konsultacji, formę Strategicznej Mapy Drogowej (zob. SMD – o co chodzi?), której koordynacja opiera się na corocznych zjazdach (Stałych Konferencji – gromadzących, jak staropolskie sejmiki, tych, którzy chcą wziąć udział) oraz ciągłej pracy Partnerstw Tematycznych (zob. ABC Partnerstwa Tematycznego) i osób reprezentujących je w Krajowym Panelu Ekspertów.
Każdy może współrealizować SMD
Często sprowadza się SMD jedynie do kwestii systemowych i ogólnokrajowych. Nic bardziej mylnego. Każdy w organizacji może się przyczyniać do zmiany systemu. Każde sensowne działanie w obszarach edukacji, usług społecznych, rozwoju lokalnego jest elementem procesu tworzenia silnego sektora obywatelskiego. Mapa jest tylko narzędziem, które umożliwia przepływ myśli, tworzenie wartości dodanej, uczenie się… To tak, jakby lekko dostosować do nowych warunków XIX-wieczne twierdzenie ks. Szamarzewskiego: „Cała zaś trudność naszego położenia polega na tem, że małymi działaniami mamy ten cel osiągnąć, który kapitaliści z łatwością wielkimi zasobami zdobywają (…) Zadanie wielkie, zadanie wiekowe, bo nasze małe działanie, jak krople w naszych rzekach, ma się wspólnymi siłami zlać w wielki prąd…” (por. Szkic do historii ekonomii społecznej w Polsce).
Bawiąc uczyć
Chcąc przybliżyć w istocie prostą, choć na pierwszy rzut oka skomplikowaną ideę mapy, przerobiliśmy ją na grę, którą zaprezentujemy na spotkaniu 20-21 października 2016 r. Jest to próba pokazania, że każda organizacja może i powinna włączać się w realizację SMD. Staraliśmy się, aby gra nie była oparta na rywalizacji, ale by jej celem było wspólne tworzenie silnej (posiadającej silne zaplecze, kompetentnej) reprezentacji sektora, czyli osób, które w oparciu o własne bogate doświadczenia i współpracę z innymi potrafią spełnić oczekiwania. Oczywiście gra nie byłaby grą, gdyby nie było wygranych. Wygrywa organizacja, której w największej liczbie priorytetów uda się zdobyć miejsce w ciałach dialogu z rządem.
Priorytety, kierunki działania
W grę można grać, rzecz jasna, tylko mechanicznie – jak w chińczyka – oczywiście przyjmując pewną strategię. Jednak zachęcać będziemy graczy-obywateli do zastanawiania się nad możliwościami działania organizacji, tak by widzieli całość Strategicznej Mapy Drogowej jako system:
- działań, czyli obszarów, w ramach których organizacje mogą ze sobą współpracować (Partnerstwa Tematyczne), składając się na postęp w rozwoju aktywnego społeczeństwa obywatelskiego. Tych obszarów działań jest 33 i tylko po zapewnieniu aktywności we wszystkich możliwy jest sukces (zakończenie gry);
- priorytetów, które pokazują, że organizacje są równocześnie niezbędnym elementem (A1) edukacji obywatelskiej , (A2) systemu usług społecznych, (A3) reprezentacji interesów oraz (A4) lokalnych wspólnot. Ponadto, aby te wszystkie działania „zlały się w jedną rzekę”, potrzeba wspólnych działań (A5). Priorytety SMD oznaczone są kolorami.
- kierunków (pomiędzy działaniami a priorytetami), które są drogowskazami dla działań – tzn. pozwalają nasze działanie ustawić w kontekście mapy i poszczególnych priorytetów. Dla przykładu: działanie nr 9 „na rzecz poszukiwania rozwiązań innowacyjnych (nowatorskich) dla problemów społecznych” jest lepiej zrozumiałe, gdy wiadomo, że kierunkiem, w którym powinny działać organizacje, jest dostarczanie alternatywnych usług i uzupełnianie usług dostarczanych przez państwo oraz rynek. Takich kierunków jest 15:
- Organizacje stanowią miejsce zaangażowania obywateli (1 i2)
- Organizacje są szkołą działań obywatelskich (3 i 4)
- Organizacje uzupełniają system publicznej oświaty (5 i 6)
- Organizacje świadczą usługi publiczne wysokiej jakości (7 i 8)
- Organizacje dostarczają alternatywne usługi i uzupełniają usługi dostarczane przez państwo oraz rynek (9 i 10)
- Organizacje działają na rzecz szerokiego włączenia społecznego wszystkich grup mieszkańców (11 i 12)
- Organizacje uczestniczą w procesie stanowienia prawa oraz w tworzeniu i realizacji polityk publicznych (13 i 14)
- Organizacje są ważnym elementem kontroli publicznej (15 i 16)
- Organizacje reprezentują interesy obywateli (17 i 18)
- Organizacje są zakorzenione w społeczności lokalnej (19 i 20)
- Organizacje integrują, animują i angażują lokalną społeczność (21 i 22)
- Organizacje są ambasadorem zrównoważonego rozwoju (23 i 24)
- Sektor obywatelski działa na zasadzie partnerstwa, przejrzystości i rozliczalności (25, 26 i 27)
- Organizacje działają w sprzyjających warunkach prawnych i w oparciu o wystarczające zasoby (28, 29 i 30)
- Sektor organizacji jest wiarygodnym partnerem dla biznesu i administracji (31, 32 i 33)
Zasady gry:
- W grze może uczestniczyć 3-6 osób.
- Każda ma do dyspozycji pionek oraz 33 jednakowe, dla każdego z uczestników inne żetony (można użyć np. monet jednego rodzaju albo kolorowych nakrętek).
- Uczestnik porusza się po planszy zgodnie z wyznaczoną trasą, respektując zasady (znaki drogowe). Szybkość poruszania się zależy od ilości oczek wyrzuconych na kostce. Na rondach nie wolno zawracać.
- Każdy uczestnik reprezentuje wirtualną organizację pozarządową, dla której tworzy legendę (opowieść, narrację) na podstawie wylosowanego kierunku działań (wymienione wyżej).
- Stając na kolejnym polu (działanie), uczestnik zostawia swój żeton (oznacza to, że przystąpił w danym działaniu do partnerstwa). Na polu może leżeć dowolna ilość żetonów w różnych kolorach (partnerstwa są wskazane!). Stając drugi raz na polu, na którym leży już żeton danej organizacji, nie ma potrzeby zostawiać kolejnego.
- Aby rozpocząć udział w tworzeniu partnerstw, każda z organizacji musi najpierw stanąć na polu własnego kierunku (np. organizacje z kierunku „Organizacje są szkołą działań obywatelskich” na polach nr 3 lub 4).
- Celem gry jest wprowadzenie swojego reprezentanta (lub reprezentantów) do ciał dialogu obywatelskiego (reprezentowanie sektora obywatelskiego wobec administracji państwowej).
- Reprezentantem można zostać dopiero wtedy, gdy (a) dana organizacja zaangażuje się (oznaczy swoimi żetonami) wszystkie pola z danego priorytetu (oznaczone jednym kolorem, np. 1,2,3,4,5,6) oraz (b) poruszając się pionkiem, stanie na polu oznaczonym wieńcem laurowym i odpowiednim kolorem.
- Gra kończy się, gdy ostatnie pole zostaje zajęte (na ostatnim polu gracz pozostawia żeton). Kończący grę gracz automatycznie zajmuje pole reprezentacji dla priorytetu, na którym było ostatnie wolne pole.
- Wygrywają te organizacje, którym uda się do momentu zakończenia gry wystawić najwięcej swoich reprezentantów. Każda organizacja może reprezentować (stać na jego polu) więcej niż jeden priorytet, a jeden priorytet może być reprezentowany przez wiele organizacji.
UWAGA: Gra dla zaawansowanych – oprócz odczytania działań, których dotyczy kolejne pole, uczestnik wymyśla historię działań własnej organizacji, np. w przypadku organizacji z kierunku „Organizacje reprezentują interesy obywateli” z następującą legendą: „jestem organizacją reprezentującą interesy osób niepełnosprawnych w gminie Dąbrowa”, gracz stając na polu „działania na rzecz dostarczania usług odpowiadających na rzeczywiste potrzeby mieszkańców”, opowiada, co jego organizacja zamierza w tej sprawie zrobić. Chodzi o kreatywne podejście do zadań, jakie stoją przed organizacją.
Plansze do gry będzie można otrzymać na „Małym OFIP-ie”, a zasady gry również w odpowiedniej prezentacji