o roku ów 1989
Uchwalona 7 kwietnia, tuż po zakończeniu obrad okrągłego stołu (niektóre dokumenty z tego okresu przypomnieliśmy w piśmie FederalistKa nr 6-7, s. 168 i nast.), ustawa “Prawo o stowarzyszeniach” zapoczątkowała prawne zmiany systemu i usankcjonowała proces żywiołowego powstawania i rejestrowania się organizacji społecznych.
W tym właśnie roku skumulowały się procesy rejestracyjne różnych inicjatyw obywatelskich, o których możliwość legalnego działania zabiegano od dłuższego czasu. Dotyczyło to takich inicjatyw, jak Społeczne Towarzystwo Oświatowe (co prawda zarejestrowane jeszcze w grudniu roku poprzedniego, ale mogące rozpocząć działalność dopiero po wyroku NSA, który stanowił, że bezpłatność szkoły jest prawem, a nie obowiązkiem), różnego rodzaju towarzystwa gospodarcze czy zarejestrowana po półtorarocznych zabiegach Fundacja Społecznej Solidarności. Nową osobowość prawną uzyskały inicjatywy dotychczas nielegalne, np. Helsińska Fundacja Praw Człowieka w Polsce, Fundacja Edukacja dla Demokracji. Następują zmiany w Fundacji im. Stefana Batorego. Z drugiej strony – powstają nowe organizacje, które wskazują kierunki transformacji systemowej – Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej czy Fundacja EquiLibre.
Ruch ekologiczny może poszczycić się sukcesami. Np. władze wycofują się w wyniku społecznych protestów z planów budowy elektrowni jądrowej w Klempiczu – obok akcji bezpośrednich organizowana była zbiórka podpisów (zebrano ich kilkadziesiąt tysięcy) pod listem protestacyjnym. Ukazuje się pierwszy numer pisma ekologów Zielone Brygady, odbywa się pierwsze Spotkanie Grup Proekologicznych, zorganizowane przy Komitecie Obywatelskim.
Również przy Komitecie Obywatelskim powstaje Bank Danych Inicjatyw Samopomocowych (Kuba Wygnański, Paweł Łukasiak). Niezależnie (nie bez wsparcia prof. Zbigniewa Pełczyńskiego) powstaje pismo Biuletyn Inicjatyw Społecznych (Piotr Frączak), które starało się dokumentować inicjatywy społeczne. 22-23 września zorganizowana została przez Solidarité France-Pologne konferencja Ruch Stowarzyszeniowy?
Uwaga: Bardzo prosimy o komentarze, sprostowania, uzupełnienia. Będziemy wdzięczni za dokumenty, zdjęcia, zapiski. W komentarzach pod tekstem lub na adres asocjacje@ofop.eu.
Nielegalny był raczej Komitet Helsiński niż Helsińska Fundacja Praw Człowieka w Polsce, która została założona przez jego członków i oficjalnie zarejestrowana w styczniu 1990 roku. Zresztą nie wiem czy wszystkich. Tyle ze strony http://www.hfhr.pl/fundacja/ O więcej szczegółów pytać w Fundacji.