Sformułowany z żołnierzy armii rosyjskiej przez generała Józefa Dowbora-Muśnickiego w 1917 roku I Korpus Polski na początku 1918 roku stoczył kilka bitew z bolszewikami i zajął twierdzę Bobrujsk.W jego skład wchodził 3 Pułk Ułanów złożony z polskich żołnierzy z różnych formacji.
Poniższe zdjęcie pokazuje kadrę oficerską 3 Pułku Ułanów I Korpusu Polskiego w Bobrujsku w 1918 roku, a wśród nich Wacława Jacynicza.
Według dokumentacji Centralnego Archiwum Wojskowego do I Korpusu Wacław dołączył 6 grudnia 1917 roku i został przydzielony do 5 szwadronu dowodzonego przez Władysława Dąbrowskiego.
Kilka faktów z historii pułku
Po trudnym przemarszu (połączonym ze starciami z bolszewikami) na koncentrację I Korpusu Polskiego w okolice Bobrujska, wojsko polskie kontroluje znaczny teren dzisiejszej Białorusi. Wśród wojska widać żółte otoki ułanów 3-ciego pułku.
Umundurowanie 3-ciego pułk ułanów: ( na podstawie: Henryk Bagiński: Wojsko Polskie na Wschodzie 1914-1920. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa. Zakłady Graficzno-Wydawnicze „Książka”, 1921 1) czapka angielska z galonem srebrnym otok koloru jasno-żółty(cytrynowy), na czapce orzełek Królestwa Kongresowego z ryngrafem, na nim rzymskie III.; 2) szlify ochronne, forma angielska, etyszkiet jasno-żółty, przetykany amarantem, na kołnierzu kitla (frencza) proporczyk jasno-żółty — podwójny, mankiety na rękawach formy kawaleryjskiej, obszyte amarantową wypustką, oznaki rang i urzędów — na rękawie; 3) lampas na spodniach i wypustki — jasno-żółte |
W obronie Bobrujska 3 pułk ułanów walczył w okolicach Czerwonego Brzegu (tam stacjonował), odbijał (1 luty?) Żłobin. Potem, zgodnie z rozkazem, wycofał się w okolice stacji Tiełuszy.
Jeszcze w lutym cały pułk brał udział w ofensywie na na Rohaczew i w kierunku na Żłobin, celem ułatwienia przebicia się do Korpusu 3-ej dywizji strzelców, który forsownym marszem z Jeleni przebył 400 km.
Kilku ułanów 3 pułku walczy o Mińsk (“Dnia 21.11 wszyscy ułani byli już na koniach. Pułk. Wysocki wysyłał ich we wszystkich kierunkach tak, że ułanów wszędzie było pełno; zjawiły się czapki z odznakami amarantowemi I-go pułku ułanów i żółtemi 3-go pułku ułanów, co sprawiło wrażenie, że dwa pułki jazdy naszej znajdują się blisko Mińska”). Polakom udaje się go wyzwolić. Niemcy wkraczają jako sojusznicy i przejmują miasto, a polska załoga udaje się do Dobrujska.
Odznaczenia
Dnia 17-go lutego 1918 r. gen. Dowbór-Muśnicki, ażeby odznaczyć zasłużonych w walkach z bolszewikami, wydał następujący rozkaz „Już przeszło 2 tygodnie I-szy Korpus Polski toczy walkę z wojskiem bolszewickiem. Nie nasi żołnierze napadają, a przeważnie na nich napadają w zdradziecki sposób. Nie zwracając uwagi na przewagę przeciwnika, zuchy nasze, oficerowie i żołnierze, biją się nietylko walecznie ale i pomyślnie, dając przykłady nadzwyczajnego męstwa i odwagi, które w warunkach normalnych byłyby odznaczone przez odpowiednią Władzę Narodową.
O wszystkich czynach bohaterskich oficerów i żołnierzy będę uważał za święty obowiązek złożyć relację Rządowi Narodowemu. Teraz zaś, aby dać zewnętrzną odznakę tym, którzy na nią zasłużyli, ustalam noszenie wstążeczek koloru narodowego (amarant), długości 3 cm. i szerokości 1 cm. Wstążeczki te winny być noszone na lewej stronie piersi na połowie wysokości między pierwszym i drugim guzikami munduru lub płaszcza. Każdy czyn bohaterski ma być odznaczony jedną wstążeczką. Wstążeczki winny być noszone jedna pod drugą na odległości 1/2 cm. Oficerowie i żołnierze, którzy zasłużą na odznakę, będą wymienieni w rozkazie do korpusu i nazwiska ich przedstawione Rządowi Narodowemu. Odznakę otrzymają zasłużeni żołnierze, których mi przedstawią służbowo dowódcy. Do odznaki mogą być przedstawieni wszyscy zasługujący na nią, poczynając od 25-go stycznia n. st. b . r.”. Na taką wstążkę zasłużył i Wacław Jacynicz, który później był podstawą do wystąpienia o Krzyż Walecznych. Taka decyzja zapadła chyba dopiero w… 1929, ale na razie nie ma dokumentów, że odznaczenie zostało przyznane i wręczone…
Koniec I Korpusu
Mimo w miarę dobrych doświadczeń ze współpracy z Niemcami i powołaniu w Polsce Rady Regencyjnej za zgodą Niemiec i Austrii sytuacja Korpusu nie jest dobra. Niemcy, po zawarciu pokoju z bolszewikami, boją się zorganizowanego wojska polskiego. Generał Dowbor-Muśnicki liczy na podporządkowanie sie bezpośrednio Radzie Regencyjnej w Warszawie. Trwają negocjacje. Żołnierze czekają gotowi walczyć z Niemcami i nie dać się rozbroić Korpus administruje zajętym terenem. W tym czasie 5 szwadron 3-go pułku znajduje się 1 kwietnia we wsi Łuczyn, 2-go kwietnia r. we wsi Zatoń, 5 maja cały 3 pułk ułanów z baterją w rejonie wsi Rekte—Konszynówka—Chwalenicze—Ozierany, potem w okolicach miasta Hłusk
Ostatecznie jednak Niemcy zmuszają I Korpus Polski do rozbrojenia się. Pozwalają żołnierzom wrócić do domów, choć część z nich nie chce zaprzestać walki. 16 czerwca 1918 Wacław Jacynicz “Przy ogólnej demobilizacyi I-go Korpusu został zwolniony ze służby z pułku 3-ego ułanów”.