Choć od dawna mam naciski na wpis merytoryczny (prawniczy), to dziś mnie naszło na inną refleksję. Taką obywatelską i społeczną, osobniczą. Bardzo “wsobną”.
Zainspirował mnie dziś nagłówek tekstu o wywiadzie z Witoldem Gadowskim [tutaj]. Dość, że zacytuję myśl, która się mnie uczepiła jako główna z niego:
Wygrał duch wolności, który ponownie wymsknął się z okowów kapitału Wall Street i rotszyldowni. Zwyciężył Donald Trump.
Wykorzystywanie wniosków z badań naukowych do działań obywatelskich to jedno z podstawowych wyzwań, przed jakimi stoimy. Na razie jednak w działalności społecznej korzystamy raczej z badań nad rynkiem i biznesem niż tych nad organizacjami pozarządowymi. A jeśli nawet, to odnosimy się albo do badań organizacji w ugruntowanych demokracjach (warto zawsze przejrzeć przypisy i zobaczyć, czy autor powołuje się na opisy także polskich doświadczeń), albo do danych statystycznych, których znaczenie – bez teoretycznej obudowy – jest niewielkie¹.
Na stronie Nowego Obywatela pojawił się tekst Pawła Stefana Załęskiego „NGO-izacja społeczeństwa politycznego i segregacja ekonomiczna”. Obnaża on, według autora, niewiedzę „na temat ekonomii politycznej segregacji we współczesnym świecie” oraz fakt, iż nie da się obronić ideologii społeczeństwa obywatelskiego, która służy “idealizacji organizacji pozarządowych jako bardziej efektywnych i bardziej demokratycznych niż demonizowane instytucje państwa opiekuńczego i administracji publicznej”. Tezy śmiałe, choć moim zdaniem opierajace się na absolutnie błędnych założeniach.Ideologia sektora (7)
W czasach zamierzchłych, do których dziś – w kontekście powszechnego kombatanctwa – czasem wstyd się przyznawać, w naszej małej redakcji nic nieznaczącego pisma podziemnego miałem kolegę, który nie chodził na demonstracje 1- i 3-majowe. Wtedy, przypomnijmy, jeszcze dosłownie hucznie i dosłownie obchodziło się oba te święta. A on nie chodził – twierdząc, że wystarczająco dużo robi w podziemiu, by jeszcze narażać się na demonstracjach. Ciekaw jestem, jakich dziś argumentów używają działacze społeczni, by swoją nieobecność na kolejnych demonstracjach usprawiedliwić. Kontynuuj czytanie
Ideologia sektora (6)
Panuje przekonanie, że działania obywateli i organizacji, które ich reprezentują, mają charakter głównie reaktywny – są reakcją na to, że gdzieś źle się dzieje. Stąd tak ważna rola organizacji kontrolnych, o których pisaliśmy poprzednio. Jednak i organizacje usługowe, samopomocowe często w takich kategoriach są postrzegane. Jest problem, pojawia się organizacja, która go rozwiązuje, i wszyscy są zadowoleni. No, jednak nie wszyscy. Oto bowiem organizacje mają do wykonania ogromną rolę pozytywną, inicjującą. To prawda, że czasem odgrywają ją niejako przy okazji, podejmując działania reaktywne – próbowaliśmy rozwiązać ten problem, ale w obecnych warunkach systemowych to się nie udaje, trzeba więc zmienić system – jednak ta rola pozytywnego programu, jaki niosą ze sobą organizacje pozarządowe, ma znaczenie kluczowe dla rozwoju społecznego.
Ideologia sektora (5)
Jest jeszcze jeden wymiar relacji państwo – organizacje. Przez wiele lat transformacji organizacje pozarządowe traktowane były jedynie jako dostarczyciel usług. Dominowało przekonanie, że jeśli już mamy własne państwo, w wolnych wyborach wyłoniliśmy włodarzy kraju i gmin, to nie ma po co na tę władzę wpływać czy ją kontrolować.
Umówmy się, że ten typ myślenia do niedawna dominował w sektorze. Co prawda już na początku tego wieku zaczęto mówić o kwestiach kontroli jako ważnym elemencie zadań sektora, jednak jeszcze w roku 2003 świadomość ta dopiero raczkowała – pokazuje to np. specjalny numer Dziękuję 7-2003. Czy coś się zmieniło? Kontynuuj czytanie
4 minuty czytania
Na Facebooku spotkałem infograficzkę z ngo.pl Niby nic. Trafiła na mnie jednak w czasie odpowiednim i na podatny grunt (Fundacja Stańczyka się zmienia i trawimy różne pytania od ponad roku). Grafika dotyczyła mitu i faktu o 1% i polskich organizacjach społecznych.
TU ZNAJDZIESZ INFOGRAFIKĘ, o której mowa
[stwierdza się w niej, że faktem jest, że 1% to tylko 4% budżetu organizacji pozarządowych, i że więcej pieniędzy mają one z instytucji publicznych oraz, że przyjmują też środki od darczyńców]
Ideologia sektora (4)
Niebezpieczeństwo centralizmu, który jest podstawowym wrogiem oddolnego i różnorodnego społeczeństwa obywatelskiego, to tylko jeden z elementów wpływających na relacje między organizacjami pozarządowymi a państwem. Jednak podejście administracji do oddolnej samoorganizacji społecznej musi napotkać sposób widzenia tych relacji z drugiej strony. To od podejścia organizacji w dużej mierze zależy, jaki ostatecznie kształt przyjmie współistnienie państwa i społeczeństwa obywatelskiego. jak te relacje będą się układały. Czy będzie to układ partnerski, czy organizacje będą musiały walczyć o wzięcie pod uwagę ich głosu (lobbing)? Czy w relacjach dominować będą stosunki paternalistyczne (zależność), czy konflikt, gdzie siła (w tym poparcie społeczne) decydować będzie o braniu (lub nie) pod uwagę postulatów społecznych? O ostatecznie przyjętym modelu decyduje zazwyczaj siła (niezależność) organizacji i wyznawana przez nie ideologia (działania poza państwem czy w jego ramach).
Ideologia sektora (3)
Oczywiście w budowaniu systemu wartości ogromną rolę odgrywają zapatrywania ideologiczne, a także tradycje, do których się odwołujemy. Jednak nie to przesądza ostatecznie o tym, jakie wyznajemy wartości. Często wręcz przeciwnie – to wyznawane przez nas wartości determinują nasze zapatrywania i wybór tradycji, do których będziemy się odwoływać. Dlatego warto testować nasze poglądy na konkretnych problemach. Kontynuuj czytanie
Ideologia sektora (2)
Mój wpis o „ideologicznej bezradności” sektora – zgodnie z przewidywaniami – nie wzbudził większej reakcji. Teraz pojawia się tekst Romy Aziewicz, sugerujący, że to wcale nie konserwatywne środowiska były dotychczas wykluczone, ale te, które chciały zmienić merkantylne podejście do działań sektora. To chyba ciekawy punkt wyjścia do dalszej dyskusji o strukturze finansowania organizacji. Dla mnie jednak jest w nim znów unikanie kwestii różnic ideowych. Czym różnią się organizacje dotychczas będące w „mainstreamie” od tych, które uważały się za wykluczone? Bo jeśli tylko skutecznością, to zmiana w istocie nic nie zmieni… Kontynuuj czytanie
