(25) Już 6 sierpnia obywatele Pragi wybrali ze swego grona 10-osobowy Komitet Obywatelski, a 18 sierpnia wystąpili o jego legalizację jako osobnego tworu. Jakie były powody? W oficjalnym uzasadnieniu prezentowanym przez prasę czytamy: “Utworzenie osobnego komitetu obywatelskiego dla Pragi stało się koniecznością, którą narzuciła potrzeba chwili. Komitet obywatelski m. Warszawy nie wyłączył co prawda Pragi z zakresu swej opieki. Jednakże nawał pracy w bliższym promieniu centrali i odległość lokalna sprawiały, że pomoc doraźna, nie mogła działać dość szybko i skutecznie. Uznał to zresztą sam komitet warszawski, który z radością powitał organizacją obywateli Pragi i co do podziału pracy do zupełnego z nią doszedł porozumienia“.
Jednak w późniejszych sprawozdaniach (np. tym z roku 1914) zwraca się uwagę na konieczność “zajęcia się sprawą zapewnienia Pradze światła, wody i milicyi na wypadek ewakuacyi i zniesienia mostów“.
Na Pradze
W każdym razie po zarejestrowaniu praskiego Komitetu tak pisał o nim Kurier: “Stosunek ludności przedmieścia Pragi przedstawia się w ten sposób, że przeważającą jego liczbę tworzą robotnicy fabryczni i kolejowi. Znaczna jest również liczba rodzin rezerwistów. Słusznie przekonani o nieodzowności komitetu specjalnego obywatele prascy przystąpili do utworzenia osobnego komitetu, zalegalizowanego przed trzema dniami przez władze. (…) Na zebraniu wczorajszem omawiano w komitecie praskim zasadnicze sprawy, jak wybranie lokalu dla całej organizacji z jej sekcjami, wysłanie delegatów do komitetu warszawskiego na plenarne i sekcyjne posiedzenia, uruchomienie doraźnej pomocy żywnościowej dla osób i rodzin najuboższych oraz uzyskanie potrzebnych na cele te środków.
siedziba praskiego Komitetu Obywatelskiego
Najpilniejszem zagadnieniem jest zebranie największych funduszów, aby wydział zapomogowy jaknajszybciej rozwinąć mógł skuteczną działalność. W tym względzie przyjęto projekt opodatkowania wszystkich właścicieli kamienic, następnie kupców, dalej zamożniejszych mieszkańców i zbieranie od nich systematycznie ofiar. Nie ulega jednakże wątpliwości, że Praga, obdarzona największą liczbą ubogich, sama środkami zebranemi potrzeb swych opędzić nie zdoła i będzie musiała otrzymać znaczny zasiłek od komitetu warszawskiego oraz zaapelować do ofiarności publicznej samej Warszawy” [KW 230/14].
Osobno a jednak razem
Komitet na Pradze był ściśle powiązany z samoorganizacją lewoobrzeżnej Warszawy. Podział pracy “został ściśle dostosowany do dokonanego już podziału w Komitecie Obywatelskim miasta Warszawy, do którego poszczególnych sekcyi zostali wydelegowani członkowie z Komitetu Pragi celem utrzymania ścisłej łączności i ujednostajnienia pracy. W sekcyi Ogólnej Komitetu Obywatelskiego miasta Warszawy wszedł z ramienia Komitetu Praskiego p. Tadeusz Józef Eytner“.
Inne lokalne komitety
Trzeba, wybiegając nieco wprzód, przypomnieć, że to Komitet Obywatelski na początku 1916 roku przyłączył do Warszawy przedmieścia, m.in. Ustronie, Nowe Brudno czy Targówek. Dlatego warto wspomnieć, co działo się na tych terenach w 1914 roku, a czytamy o tym w tym samym numerze Kuriera. Pozwolę sobie zacytować cały artykuł, chyba warto:
“W podmiejskiej okolicy, w gm. Bródno, powstał komitet obywatelski. Komitet bierze pod opiekę 8O-tysięczną ludność, przeważnie robotniczą. Aby dać staranną, pomoc oddzielnym dzielnicom gminy, utworzono podkomitety: w Markach, Targówku, Nowem Bródnie, Pelcowiźnie i Żeraniu.
Zarząd tworzą: ks. proboszcz Fr. Choiński (prezes), sędzia I. Kozłowski (wiceprezes), dyrektor St. Scholtze (sekretarz), piętnastu sołtvsów w i tyluż obywateli. Utworzenie komitetu obywatelskiego sympatycznem echem odbiło się w całej okolicy. Obywatele wiejscy pod hasłem: „Należy się miastu pomoc!” zadeklarowali komitetowi do dyspozycji ćwiartkę kartofli z morga całej swej posesji, obywatele zaś domkowi – dobrowolny podatek: rubla od tysiąca asekuracyjnego.
Komitet pracę rozpoczął z wiarą w Boga i pomoc ludzi dobrej woli”
Kolejny odcinek
