(17) Warszawskie Towarzystwo Higieniczne uzyskało statut prawny swojej działalności w marcu 1898 r. Jednak działalność polscy higieniści podjęli znacznie wcześniej. Po tekstach Bolesława Prusa propagujących, zgodnie z ideami pozytywizmu, higienę – w Warszawie w latach 1887 i 1896 zorganizowano wielkie wystawy higieniczne (warto zobaczyć zdjęcia). To na taką imprezę hr. Przeździecki ściągnął do Polski pierwsze wyposażenie stacji ratunkowej, które stało się bazą do rozpoczęcia działalności przez warszawskie pogotowie ratunkowe. Jednak w naszej opowieści ważną rolę odgrywa kolejna wystawa, którą otwarto w maju 1915 roku. Głos oddam dziennikarzowi z Kuriera Warszawskiego, bo chyba warto:
“W Pałacu hygjeny.
Piękny front wspaniałego gmachu, przeznaczonego na siedzibę warszawskiego Tow. hygjenicznego, przy ulicy Karowej, zaczyna się odsłaniać. Za kilka dni otwarta tu będzie wystawa, zorganizowana przez Towarzystwo pod hasłem: „Walka z chorobami zakaźnemi”.
Pośrodku łuku, na którym rozwija się lice gmachu, znajduje się paradne wejście, prowadzące po kilku schodkach do bardzo pięknie pomyślanej, dużej hali wstępnej. Naprzeciw drzwi wejściowych, w głębi owej hali, rozdwojone schody, które wiodą do głównej sali.
Sprawa to była architektonicznie do rozwiązania niełatwa wobec tego, że sala wypadła w samym środku łuku. Trudności jednak pokonano bardzo umiejętnie i sala przedstawia się imponująco. Obszerna, wysoka, z galerją na piętrze, doskonale spełni swoje zadanie.
W tej sali mieści się najważniejsza część wystawy. Tu, na ścianach i na stolach, jednakowo stylowo udekorowanych, rozłożyły się eksponaty instytucji naukowych, współdziałających w walce z chorobami zakaźnemi.
Tow. naukowe, Tow. przeciwgruźlicze, Tow. weterynaryjne z laboratorjum rzeźni na Solcu, Tow. miłośników przyrody; dział osobny, poświęcony chorobom skórnym i walce z ich zaraźliwością; dalej wydział przeciwalkoholiczny Tow. hygjenicznego; dział specjalny, poświęcony ospie i walce z tą chorobą. Tu jeszcze tablice statystyczne.
W sąsiednich salach, mniejszych, urządzony pod kierunkiem dr. Józefa Jaworskiego dział Chorób połogowych; dział „Kropli mleka”.
W korytarzu obok sali głównej tablice sanatorjum w Rudce.
Na tem samem piętrze sala odczytowa.
Na parterze cały pokój zajmują eksponaty, dotyczące wody, badania jej zdrowotności, środków oczyszczających wodę i t. p . Obok przedstawione będą eksponaty, dotyczące fałszowania produktów spożywczych i ich wykrywania. Dalej osobne sale, przeznaczone na hygjenę szkolną, oraz infirmerja szkolna.
Wydział zdrowia centralnego komitetu obywatelskiego i Związek ziemstw również wzięły udział w wystawie, a nawet ten ostatni, uznając ważność jej i nagłość, poparł swój udział zasiłkiem 1,000-rublowym.
Na piętrze drugiem w salach, komunikujących się z korytarzem i galerją, wystawiły swoje okazy: zakład palenia śmieci, zakład dezynfekcyjny i Tow. farmaceutyczne.
Na wystawie urządzona jest księgarnia, która zajmie się sprzedażą pamiętnika wystawy i innych jej wydawnictw, oraz dzieł i broszur, o chorobach zakaźnych i walce z niemi traktujących.
Jak ztąd widać, wystawa, chociaż uczestniczy w niej cały szereg firm przemysłowych w charakterze wystawców, ma charakter przeważnie pedagogiczny i dydaktyczny. Zwiedzanie jej i korzystanie z tego wszystkiego, czego ona nauczy, ułatwi przede wszystkiem zastęp dobrze przygotowanych przewodników, a następnie szereg pogadanek popularnych.
Dodać należy w końcu tego pobieżnego przeglądu, że otwarcie wystawy nie będzie stanowiło faktycznej inauguracji Pałacu hygjeny, który w szczegółach wewnętrznych wymaga jeszcze pewnego czasu do ich ostatecznego wykończenia.
Pilna w obecnej chwili potrzeba wystawy, zapoznać mającej szeroką publiczność ze środkami walki z chorobami zakaźnemi, skłoniły Tow. hygjeniczne i dyrekcję wystawy do możliwie najśpieszniejszego jej otwarcia, które odbędzie się w sobotę, d. 8 -go b. m.
W.”
Dla tych, którzy nie pamiętają budynku, który na Karowej “patrzy” na Instytut Socjologii UW i jednocześnie na słynny warszawski “ślimak” Karowej i Wisłę – zdjęcia, a my zacytujmy
kolejne fragmenty Kuriera Warszawskiego, dotyczące tego elementu wystawy, który może być dla nas szczególnie interesujący:
“Największego jednak znaczenia w tym przedsionku jest skromnie umieszczona w niszy prawej, naprzeciw księgarni, wystawa urządzona przez wydział zdrowia polskiego centralnego komitetu obywatelskiego i sekcję zdrowia publicznego. Przedstawia ona całą działalność tych organizacji w sprawie ochrony zdrowia, ujętą w tablice statystyczne, schematy zawiadamiań, żądań pomocy, wskazówek i t. p . Dodać trzeba, że bardzo szczegółowy opis znajdą interesujący się tą sprawą w „Pamiętniku wystawy”, w którym ten dział jest wyczerpująco opracowany.
Obok tych tablic znajdujemy również tablice, opracowane przy Stow. lekarzy, przez pp. Józefa Jaworskiego i Wacława Męczkowskiego, przedstawiające rozmieszczenie w całem Królestwie Polskiem opieki i pomocy lekarskiej, a także działalność komitetu sanitarnego i jego oddziałów w Warszawie i na prowincji. Dane te niezmiernie ciekawe i pouczające“.
Kolejny odcinek
