Co łączy te dwa dokumenty – Niebieską Księgę, która zawiera ogólny opis sektorów priorytetowych i powiązanych z nimi obszarów programowych planowanych ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego, Islandia, Liechtenstein i Norwegia – z przygotowywaną przez polski sektor pozarządowy Strategiczną Mapą Drogową, dokumentem, którego celem jest zintegrowanie procesów sanacji sektora obywatelskiego i wzmocnienie roli społeczeństwa obywatelskiego w rozwoju społecznym? Od razu dodajmy – nie chodzi o to, że proces szerokich konsultacji środowiskowych tego dokumentu wsparty był środkami z poprzedniej edycji Funduszy Norweskich 
Wspólny nie tylko cel
Jak się wydaje, łączy je przede wszystkim przekonanie, że wzmocnienie społeczeństwa obywatelskiego i działań obywatelskich to ważne wyzwanie, przed którym stoją współczesne społeczeństwa, w tym społeczeństwo w Polsce. To przekonanie, w którym tylko w oparciu o społeczeństwo obywatelskie można budować silną Polskę w silnej Europie. Dodatkowo jest jeszcze jedno podobieństwo, które pomimo że stosuje się tak różne metody (samoorganizacja kontra interwencja zewnętrzna), pozwala zobaczyć wielką szansę na synergię tych działań. Oto z jednej strony mamy strategię nowego typu „która pozwala włączyć się wszystkim zainteresowanym, określająca cele cząstkowe na podstawie aktualnych możliwości, pozwalająca przystosowywać się do zmieniającej się sytuacji” i system wsparcia oparty na przekonaniu, że „potencjalni odbiorcy środków pochodzących z grantów, podmioty, którym najprawdopodobniej zostanie powierzone zadanie zarządzania środkami finansowymi, jak również pozostali interesariusze mogą przyczynić się w istotny sposób do procesu opracowywania treści“. Chodzi więc o to, by dojście do celu było wspólnie wypracowane…
Pytanie o akcenty
Różni natomiast te dwa dokumenty rozłożenie akcentów. W SMD ważne jest upodmiotawianie grup słabszych i wrażliwych społecznie (kierunek 11 i 12) czy działania na rzecz ochrony środowiska i zmiany klimatu (kierunki 23 i 24). Są to jednak kierunki równie ważne, jak inne, i to możliwe do zrealizowania w wyniku zmiany nastawienia społecznego (priorytet I). Chodzi bowiem o to, że w sytuacji braku społeczeństwa obywatelskiego jako wspólnoty obywateli takie działania – jak i cała aktywność organizacji pozarządowych i ruchów – mogą okazać się destrukcyjne. Przynoszą dobry efekt tylko wtedy, gdy działania te są wynikiem ogólnej świadomości obywatelskiej, poczucia solidarności i poszukiwania rozwiązań opartych na sprawiedliwości społecznej, a nie wynikiem walki o swoje, podejścia roszczeniowego i nieliczenia się z kosztami społecznymi. Nasze społeczeństwo obywatelskie wymaga jeszcze wzmocnienia u swoich źródeł.
Wypracowanie propozycji
W tym kontekście zrozumiałe jest podjęcie się przez środowisko związane z powstawaniem Strategicznej Mapy Drogowej konsultacji założeń Niebieskiej Księgi. Wszyscy chętni mieli możliwość wypowiedzenia się w konsultacjach internetowych. We wtorek będziemy poprzez pracę warsztatową dopracowywać wnioski z konsultacji. To nie jest czysta formalność. To pierwszy etap dyskusji, która kiedyś zakończy się ogłoszeniem konkursów dla organizacji. Pytanie, czy te konkursy zostaną tak zaprojektowane, że nie bedą tylko czasowym wsparciem dla szczęśliwych zwycięzców, ale wprowadzą rzeczywista zmianę – wzmocnią społeczeństwo obywatelskie w Polsce, ale także w innych krajach objętych tym wsparciem. O tym warto podyskutować.
