Co członek Komisji Rewizyjnej wiedzieć powinien… (15)
UWAGA – tekst do dyskusji – może zawierać sformułowania nieprecyzyjne i kontrowersyjne!
Przejdźmy do trzeciego obszaru, który powinien interesować komisję rewizyjną, czyli czy w organizacji przestrzegane jest prawo. Jedni będą to robić wyłącznie z poszanowania dla prawa, inni – by organizacja uniknęła kłopotów, ale niewątpliwie przestrzeganie reguł (tak ogólnych, jak i wewnętrznych w stowarzyszeniu) jest czymś, na czym działalność organizacji powinna się opierać. Tu rola komisji rewizyjnej jest z jednej strony profilaktyczna (pomóc zarządowi uniknąć pułapek związanych z prawem – często niejasnym, zagmatwanym, nieżyciowym), z drugiej zaś – kontrolna (pilnowanie, czy nasze wewnętrzne prawo, które sami sobie uchwaliliśmy, jest przestrzegane).
Nie jesteśmy prokuraturą
To po pierwsze. Oczywiście każdy członek komisji rewizyjnej (tak jak każdy obywatel), który dowiedział się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję. Jednak komisja nie jest od szukania przestępstw i przekrętów. W organizacjach to powinna być rzadkość, a jeśli jest inaczej, to w dużej mierze wina samych członków i organów kontroli. Przede wszystkim trzeba zatem próbować zapobiegać działaniom, które w wyniku zaniechania (nieświadomości) lub błędu mogą być powodem nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizacji. Takich obszarów jest wiele. Przyjrzyjmy się kilku z nich.
Prawo finansowe
O prawie finansowym mówiliśmy w przypadku prowadzenie ksiąg rachunkowych. Ale oczywiście kwestie podatkowe mogą dotyczyć wielu obszarów, np. opodatkowania nadwyżek finansowych. By wszystko działało właściwie, wystarcza zazwyczaj współpraca świadomego zarządu z dobrą księgową (biurem księgowym), jednak komisja rewizyjna powinna zwracać uwagę np. na to, czy zarząd dostosowuje swoje działania do zmieniających się (zdecydowanie zbyt często) przepisów prawnych.
Prawo gospodarcze
Zazwyczaj organizacje uważają, że jeśli nie prowadzą działalności gospodarczej zarejestrowanej w sądzie, to prawem gospodarczym przejmować się nie muszą. Nie jest to prawda. W niektórych wypadkach nasze działania mogą stać się automatycznie działalnością gospodarczą. Dla przykładu – art. 9. 1. ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wskazuje warunki, w których działalność odpłatna pożytku publicznego organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 stanowi działalność gospodarczą, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Zapisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej czy o podatku od towarów i usług mówią, czym jest działalność gospodarcza i świadczenie usług, i naprawdę nie trzeba rejestrować działalności gospodarczej, aby się okazało, że ją prowadzicie. Coś sprzedajecie, wynajmujecie, podpisujecie umowę sponsoringu – to wszystko może być już działalnością gospodarczą.
Prawo cywilne
Stowarzyszenie wchodzi w interakcje z innymi podmiotami i osobami fizycznymi, przez co narażone jest na różnego rodzaju niebezpieczeństwa. Może pozywać lub być pozywanym za naruszenie dóbr osobistych, za szkody, które ponieśli jego podopieczni. Takimi obszarami, które często pojawiają się w działalności organizacji pozarządowych są np. kwestia ochrony wizerunku osób uczestniczących w działaniach stowarzyszenia, kwestia praw autorskich, kwestie wynajmu, podnajmu itp.
Osobne rozdziały poświęcimy prawu administracyjnemu i prawu pracy.
