Po ostatnim spotkaniu Zespołu ds Strategii “Europa 2020” postanowiliśmy przeczytać dokument, który pokazuje w jaki sposób Polska działa na rzecz realizacji Strategi Europa 2020. Oczywiście interesuje nas przede wszystkim udział (rola) organizacji pozarządowych. Dokument ten, z samej swej istoty jest bardzo ogólny, a także – dodajmy – z uwagi na planowane przez rząd zmiany w strategii średniookresowej (do końca roku ma powstać “Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju”, gdzie ustalone zostaną m.in. “sposoby współpracy ze światem biznesu, nauki i społeczeństwa obywatelskiego”) trochę zawieszony w strategicznej próżni. Niemniej warto warto zadać kilka pytań.
Rola organizacji we wdrażaniu
Wydaje się, ze znaczącą rolę dla organizacji pozarządowych przewiduje się w dwóch celach:
- Cel w zakresie zatrudnienia (wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 20-64 lat na poziomie 71 %) gdzie rolę organizacji pozarządowych widzi się przede wszystkim w ramach wspierania wyrównywania szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy (Konkurs Inicjatyw Organizacji Pozarządowych). Zdziwienie budzi, że dokument nie wspomina o działaniach na rzecz tworzenia nowych miejsc pracy i że nie docenia się roli działania organizacji pozarządowych w aktywnych formach przeciwdziałaniu bezrobociu i wspieraniu zatrudnienia osób niepełnosprawnych.
- Cel w zakresie przeciwdziałania ubóstwu (wskaźnik – obniżenie o 1,5 mln liczby osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym), gdzie rola organizacji zaznaczona jest właściwie tylko
- w obszarze wspierania aktywności organizacji pozarządowych (Fundusz Inicjatyw Obywatelskich). Tu oczywiście pojawia się pytanie, dlaczego całe FIO zostało włączone w realizację celu przeciwdziałania ubóstwu, podczas gdy dobrze wiadomo, że tego dotyczy tylko piąty kierunek działania (Wspieranie aktywnych form integracji społecznej) drugiego priorytetu (Aktywne społeczeństwo);
- w obszarze przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu osób starszych, gdzie organizacje mogą być partnerami i podzleceniodawcami w ramach Programu Senior-Wigor i beneficjentami programu ASOS;
- w obszarze rozwoju ekonomii społecznej i ograniczona jedynie do „kontynuowania systemu akredytacji ośrodków wsparcia” oraz systemu monitoringu i kontynuacji wsparcia zwrotnego.
Rola organizacji w programowaniu
Strategia Europa 2020 mówi wyraźnie, że „wszystkie władze krajowe, regionalne i lokalne powinny realizować partnerstwo, ściśle włączając do tego procesu parlamenty, a także partnerów socjalnych oraz przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego, przyczyniających się do opracowania krajowych programów reform oraz ich wdrażania”, nic dziwnego, że nasz Krajowy Program Reform informuje, że „włączenie partnerów społeczno-gospodarczych w proces aktualizacji, a także wdrażania KPR, umożliwia działający pod przewodnictwem Ministra Rozwoju Miedzyresortowy Zespół do spraw Strategii Europa 2020”. Ten organ opiniodawczo-doradczy Prezesa Rady Ministrów grupuje nie tylko przedstawicieli organów administracji rządowej, ale także szerokie grono przedstawicieli organów samorządu terytorialnego, organizacji przedsiębiorców, związków zawodowych, izb gospodarczych i rolniczych, organizacji pozarządowych oraz jednostek naukowo-badawczych. W Załączniku nr 3 (Zaangażowanie partnerów społeczno-gospodarczych w prace związane z Semestrem Europejskim oraz przebieg konsultacji społecznych) informuje się, że „projekt KPR 2016/2017 został przekazany do konsultacji przez organizacje, których przedstawiciele są członkami Zespołu”. Z organizacji pozarządowych uwagi zgłosili Polski Komitet Europejskiej Sieci Przeciw Ubóstwu i Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego. Brak informacji, czy uwagi te zostały uwzględnione.
Organizacje w monitoringu i ocenie – brakujące ogniwo
Konieczne jest podjęcie działań dotyczących oceny roli organizacji pozarządowych w realizacji i planowaniu aktualizacji Krajowego Planu Reform, wydaje się, że tę rolę w realizacji KPR ocenia się dość wybiórczo (szczególnie w kontekście działań sektora pozarządowego w ramach strategicznej mapy drogowej „Trzeci sektor dla Polski”), ograniczenie udziału organizacji społeczeństwa obywatelskiego w planowaniu i ocenie KPR jedynie do organizacji delegowanych przez RDPP, bodaj w 2012 roku, budzi poważne wątpliwości. Tym bardziej, że organizacje te powinny być nie tyle adresatem konsultacji dokumentów, co strażnikiem udziału sektora obywatelskiego w szerokiej dyskusji na temat rozwoju kraju. Wydaje się, że ten temat wymaga szybkiego podjęcia przez różne pozarządowe gremia, i to w kontekście rządowych planów korekty w strategiach średniookresowej i horyzontalnych.
